Mooie berichten in het nieuwe jaar, want al direct na de jaarwisseling is de bouw van Zonnepark de Grift van start gegaan. De komende maanden is het op de bouwplek, onder de meest oostelijke molen van ons windpark, een komen en gaan van zwaar verkeer, opzichters en bouwlui. Voor de bouw hebben projectvoorbereider Wiek-II en Energiecoöperatie WPN lokale bouwers gecontracteerd. Dat is in Nederland nog niet vaak gebeurd, dus daar zijn we best trots op. Het Wijchense installatiebedrijf 100% Zonnig gaat de ruim 11.000 zonnepanelen leveren en plaatsen. Voor het aansluiten van de stroomkabels is het Nijmeegse bedrijf Batenburg aangetrokken.
Video: De bouwlocatie oogt nu nog maagdelijk, van boven
Planning
De bouw start met de aanleg van de fundatie, die wordt gemaakt van biobased betonplaten. De stap daarna is de onderconstructie voor de panelen. In april is het dan tijd om de langverwachte zonnepanelen te plaatsen. Volgens de planning zijn de panelen in juni klaar om hun werk te gaan doen. Hoe mooi zou het zijn als het op de langste dag van het jaar zover is. Wij kijken er alvast naar uit!
‘Uit de bouwkeet’
Onze rubriek ‘Uit de Bouwkeet’ blazen we nieuw leven in. Misschien ken je hem nog uit de bouwperiode van het windpark. In de rubriek volgen we het wel en wee van de bouwers. Wie werken er mee aan de bouw van Zonnepark de Grift en waarom? Wat komen ze tegen in de praktijk van alledag? Ad Verbaas van Encon, technisch adviseur tijdens de bouw, bijt het spits af.
Participatievoorstel
Energiecoöperatie WPN wil het zonnepark na realisatie overnemen. (Bestuurs)leden van de coöperatie werken op dit moment nog een voorstel aan de leden uit om het vermogen dat hiervoor nodig is bij elkaar te brengen. In de volgende ALV (datum volgt) wordt dit participatievoorstel ter goedkeuring aan de leden voorgelegd. Daarna kunnen leden en donateurs die willen meedoen zich inschrijven.
Mijlpalen
Hieronder zie je de mijlpalen die de komende tijd op het programma staan. Natuurlijk brengen we de vorderingen van de bouw voor je in beeld via de nieuwsbrief en social media.
Voor Zonnepark de Grift gebouwd kan worden moet eerst het nodige voorwerk worden gedaan. Eén van de vereisten is een explosievenonderzoek. Op een druilerige maandag in januari zoeken Len en Vincent van opsporingsbedrijf Euroradar naar restanten uit de Tweede Wereldoorlog. Het resultaat: één roestige nijptang en wat granaatscherven.
Behoedzaam lopen de mannen door het veld. Voorop gaat Vincent. Met zijn achtergrond bij defensie beschikt hij over veel kennis en ervaring. In zijn hand houdt hij een magnetometer die hij langzaam van links naar rechts over de bodem beweegt. Ingespannen tuurt hij naar de grond. Op een steenworp afstand volgt Len. Nu nog assistent, maar als hij over vijf jaar de opleiding heeft afgerond, mag ook hij zich senior deskundige Opsporen-Ontplofbare-Oorlogsresten noemen. In zijn ene hand draagt hij een schop en in de andere een emmer met gele en oranje vlaggetjes, om belangrijke plekken te markeren. Zodra de magneetmeter uitslaat gaat Len aan de slag en begint hij te graven, op zoek naar mogelijke springstoffen. Zo doorkruisen de mannen het veld waar Zonnepark de Grift is gepland, tot ze zeker weten dat het terrein veilig is.
Grote kans op explosieven
‘De kans dat je hier explosieven aantreft is groot’, weet Vincent uit ervaring. Onlangs was hij nog aan de overkant van de snelweg A15 bij Reeth, waar ook een zonnepark komt. Daar trof hij meerdere sporen aan. ´Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hier veel gevochten. Langs de snelweg zijn bommen gedropt. Ook is met mortieren geschoten en kun je granaatscherven vinden. Die wil je natuurlijk wel uit de weg ruimen voor je begint met bouwen.’
Len en Vincent werken voor Euroradar. Het bedrijf uit Hardinxveld-Giessendam is een van de tien bedrijven in Nederland die zijn gespecialiseerd in opsporingsonderzoek van explosieven. Meestal komen ze met een quad, waar meetapparatuur onder het chassis is bevestigd. Met behulp van zo´n meetsysteem kan een terrein digitaal worden ingemeten. Vandaag doen de mannen de metingen met de hand. Ze lopen het tracé af waar straks de stroomkabels voor de zonnepanelen komen. ‘Bij dit zonnepark worden nauwelijks graafwerkzaamheden gedaan. Alleen op de plek waar de kabels en de transformatorhuisjes komen. Daarom is het hier efficiënter om handmatig te meten,’ vertelt Len.
Archeologische waarde in de bodem
Normaal gesproken worden bij een zonnepark palen in de grond geslagen, om de zonnepanelen op te plaatsen. Bij Zonnepark de Grift wordt dat bewust niet gedaan. De zonnepanelen komen op een ondergrond van betonplaten. De reden is dat de bodem archeologische waarde heeft. Bij graafwerkzaamheden moet een archeologisch onderzoek worden gedaan en dat kost een hoop geld. Daarom worden alleen voor de kabels sleuven gegraven, tot zo´n 30 centimeter diepte. Op de plek waar de twee transformatorhuisjes komt een fundatie van een halve meter.
Met de meetapparatuur die Len en Vincent gebruiken kan tot zo´n vier meter diepte ijzer worden opgespoord. Zodra het apparaat iets van ijzer ontdekt begint het te piepen. Meestal is het vals alarm, een roestige pijp, gereedschap of puin. Soms is het serieus en vinden ze granaten op scherp of vliegtuigbommen. ‘Eerst proberen we vast te stellen wat het is’, vertelt Vincent. ‘Een klein projectiel stellen we zelf veilig. We graven het voorzichtig uit en leggen het tijdelijk op een veilige plek, tot de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) het kan ophalen. Bij grote explosieven seinen we de EOD direct in.´ Want dat is het enige waartoe ze niet bevoegd zijn: de vernietiging van bommen en granaten is voorbehouden aan de EOD. ‘Voor de rest doen we alles zelf´, zegt Len. ´Natuurlijk is dat best spannend, maar een beetje gezonde spanning kan geen kwaad. Je moet in dit beroep op je hoede zijn, want er is toch een risico dat zo’n explosief af gaat.’
Historische kaarten en bommenwerpers
Voor het veldwerk begint, bestuderen de explosievenexperts eerst kaarten van het gebied. Len: ´Veel informatie uit de Tweede Wereldoorlog is vastgelegd en bewaard gebleven: de route die bommenwerpers vlogen, het aantal bommen aan boord en de plek waar ze zijn gedropt. Elk vliegtuig werd gevolgd door een radarvliegtuig, dat het resultaat van een bombardement vastlegde. Daarom kunnen we nu nog steeds zien waar bommen zijn gedropt en aan de hand van kraters zien of ze zijn afgegaan. Handige informatie in ons vak.’
Na een dag werken verklaren Vincent en Len het terrein van De Grift veilig. De bouw van het zonnepark kan van start. Len en Vincent maken zich op voor hun volgende explosieve klus.
´Een interessante uitdaging´, noemt Ad Verbaas van Encon Nederland de ontwikkeling van Zonnepark de Grift. Samen met Wiek-II zorgde het bedrijf voor de aanbesteding van het project, waardoor lokale partijen het zonnepark nu kunnen bouwen. Ook tijdens de bouw houden de medewerkers van Encon een vinger aan de pols en waken ze over de kwaliteit. In een gesprek op locatie bij De Grift vertelt Ad Verbaas over zichzelf, zijn bedrijf en de samenwerking met Zonnepark de Grift.
De ontwikkeling van zonne-energie loopt als een rode draad door Verbaas’ carrière. Zijn eerste ervaring deed hij op in de ruimtevaart bij Fokker Space, waar hij zonnepanelen voor satellieten ontwikkelde. Daarna werkte hij in de telecombranche. ‘Mijn veertigste jaar was een keerpunt. Ik werkte heel lang mee aan ‘always on’. Op dat moment besefte ik, dat ik daar helemaal niet blij van werd en heb ik het roer omgegooid. Ik ben de duurzame energie in gegaan om maatschappelijke impact te kunnen maken.’
Wind- en zonne-energie hadden zijn aandacht. ‘Windenergie fascineert me, vooral op zee. Maar dan kom je met grote bedrijven in aanraking, omdat het kapitaalintensieve projecten zijn. In die branche zou ik een klein radartje in het geheel zijn. Ik wilde meer impact maken; daarom heb ik voor zonne-energie gekozen. Dat is schaalbaar, van panelen op particuliere daken tot grote projecten van 100 MWp. Het ontwikkelen gaat ook sneller dan wind, met minder vergunningswerk. Dat past meer bij mij: ik wil snel resultaat boeken.´
‘Maatschappelijke impact maken en snel resultaat boeken, dat is wat ik wil en waar ik me sterk voor maak’
Na dit besluit ging Ad aan de slag bij aannemersbedrijf Scheuten Solar, dat zonnedaken en -velden in Europa bouwde. In die tijd maakte hij kennis met Encon in Vlaanderen en zijn huidige zakenpartner. De stap naar zijn eigen onderneming was snel gezet. Encon Nederland was een feit, met Nijmegen als vestigingsplaats. ´Nu zitten we in een enorme groeimarkt. Het draagvlak voor energiebesparing en duurzame opwekking is groot. Toen we in 2011 begonnen zat de economie in een dip. Het was lastig op te starten en contacten op te bouwen; er was weinig investeringsbereidheid. De naam Encon zei niemand iets in Nederland. Gelukkig is dat over en hebben we sinds een jaar of vijf de wind mee.’
Een opdracht van Heinz werkte als vliegwiel. Voor de vestiging in Elst maakte Encon een plan om energie te besparen en op te wekken. Een goede referentie, meer projecten volgden. Zoals een zonnedak met 10.000 panelen op het distributiecentrum van Wehkamp in Zwolle. Een project waar Verbaas met trots op terugkijkt, niet alleen omdat Koning Willem-Alexander het pand opende.
Eerste contact
Het eerste contact met de initiatiefnemers van Zonnepark de Grift werd gelegd in 2016, tijdens een excursie voor de leden van Energiecoöperatie WPN naar Zonnepark Apeldoorn. ´Ons eerste zonneveld. Met 4 MWp vergelijkbaar met Zonnepark de Grift´, vertelt Verbaas. ´Ik verzorgde de rondleiding en gaf uitleg over onze werkwijze en waar je tegen aanloopt, als het gaat om vergunningen, financiering, de techniek en de mogelijkheden. Pim de Ridder (Wiek-II) was daar bij. Hij was net bezig met de vergunningaanvraag voor het zonnepark langs de A15.’
Het zaadje was geplant. Wiek-II schakelde Encon in bij de aanbesteding van Zonnepark de Grift. Ook denkt het bedrijf mee over cablepooling. Als techneut is Ad Verbaas in zijn element. De noviteiten in het project ziet hij als een mooie uitdaging. Tegelijk is de onorthodoxe werkwijze van De Ridder en zijn team wel even wennen.
Ad Verbaas (midden) tijdens de excursie naar Zonnepark Apeldoorn, waar het eerste contact met de initiatiefnemers van Zonnepark de Grift werd gelegd.
Zoektocht
‘Zonnepark de Grift is om meerdere redenen best een lastig project. Het gebied heeft archeologische waarde. Je kunt dus niet zomaar een schop in de grond zetten. In plaats van een fundering in de grond te maken, plaatsen we de panelen op betonplaten. Niet mijn voorkeur, maar in dit geval de beste oplossing. Overigens gebruiken we het bio-bound beton, gemaakt van olifantsgras. De CO2-uitstoot is een stuk lager dan bij normaal beton. Het eerste idee om een bamboe onderstel te gebruiken bleek helaas te duur. De stellages worden daarom van staal.’
Dan is er de cablepooling: een leuke technologische ontwikkeling en een zoektocht tegelijk. ´Je loopt aan tegen beperkingen, in de financiering en juridische zaken. Tot voor kort was het volgens de Elektriciteitswet niet mogelijk om één netaansluiting te gebruiken voor een wind- en zonneproject. Dat is nu aangepast. Ook financiers kijken nog een beetje vreemd aan tegen cablepooling, omdat het nieuw is.’ Daarnaast ligt de vraag voor wie de controller kan bouwen, die de energiestromen vanuit het zonne- en windpark goed kan regelen. ‘Dat vind ik interessant’, zegt Verbaas. ‘Om Wiek-II en de energiecoöperatie te helpen het project rendabel te krijgen en de technische uitdagingen te tackelen.’
‘De uitdaging is om het project rendabel te krijgen
en het technische vraagstuk te tackelen’
‘Leuk, maar ook lastig’, noemt Verbaas dat Wiek-II zoveel mogelijk lokale partijen wil inzetten bij de bouw. Die bedrijven moeten dan ook nog eens de kans krijgen om van het project te leren. ‘Aan de ene kant juich ik dat toe, maar tegelijk vind ik het moeilijk. Wij werken vooral met grote ervaren partijen, waarvan we zeker weten dat ze de klus aan kunnen. In dit project is het zoeken naar een goede balans. Tot hoever wil je risico nemen, omdat je partijen aanstelt die je misschien moet helpen. Wat als het mis gaat: kunnen ze dat financieel dragen?’
Om zoveel mogelijk lokale partijen een kans te geven is een speciale aanbestedingsprocedure voor Zonnepark de Grift opgezet. Via het Gilde van Versnellers is een ‘Request for Information (RFI)’ uitgezet bij bedrijven in de buurt. ‘We hebben het project opgesplitst in drie delen en zijn op zoek gegaan naar partners voor de onderconstructie en de fundatie, bedrijven die de kabelwerken – van de netaansluiting tot de omvormers- kunnen doen en installateurs voor de zonnepanelen en omvormers. Bedrijven konden zich inschrijven voor één onderdeel of voor alle. Ook was het mogelijk om met meer partijen samen mee te doen. ‘Zo hebben we de drempel zo laag mogelijk gemaakt’. Extra punten scoorden bedrijven die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzetten bij de bouw.
Definitieve keuze
Vijftien offertes kreeg Wiek-II in de bus, drie ervan scoorden de hoogste ogen en gingen door naar de volgende ronde voor de ‘Request for Quotation (RFQ)’. ´Ze moesten zelf partners zoeken voor de kennis en kunde die ze zelf niet aan boord hebben. Dat is gebeurd en de partijen hebben een mooi aanbod gedaan. De aanbiedingen lagen dicht bij elkaar en uiteindelijk konden we kiezen uit twee goede partijen.’
Eind 2020 is de definitieve keuze gevallen op 100% Zonnig uit Wijchen. Het bedrijf zorgt zelf voor de installatie van de zonnepanelen en de omvormers. Voor het elektrotechnische werk is installatiebedrijf Batenburg uit Nijmegen ingeschakeld. Mannen van Staal, uit het iets minder lokale Friesland, zorgen voor de onderconstructie. ‘Marcel Budding van 100% Zonnig is tijdens het offerteproces heel actief geweest. Hij heeft meegedacht en -gezocht naar lokale en duurzame oplossingen. Pluspunt is ook hun samenwerking met het Regionaal Opleidingscentrum en MVO Solutions, dat statushouders aan werk helpt. Je voelt gewoon dat het lokale stuk enorm leeft bij 100% Zonnig. Ook in prijs kwamen ze gunstig naar voren.´
De bouw van Zonnepark de Grift is begin 2021 gestart. Encon blijft tot de oplevering betrokken bij het project. Tijdens de bouw zien David Bouman en Flip Verhaeren van Encon toe op een goede uitvoering. In de video onderaan deze pagina vertelt David meer over zijn werk bij Zonnepark de Grift.
Dit interview maakt deel uit van de serie verhalen Uit de bouwkeet.
Ad Verbaas (Encon Nederland)
Ad Verbaas (53) woont met zijn vrouw en vier kinderen in Bemmel. Na de MTS Werktuigbouw en HTS Vliegtuigbouw rondde Ad een de opleiding af aan de TU Delft Lucht- en Ruimtevaarttechniek. In 2011 startte hij Encon Nederland. Het bedrijf is gevestigd in Nijmegen en heeft 20 medewerkers. Encon is een onafhankelijk bureau dat bedrijven ondersteunt met creatieve en vernieuwende oplossingen in hun transitie om duurzamer te worden. Voor Zon/PV projecten voert Encon de complete begeleiding uit van haalbaarheid, bestek en aanbesteding van de installatie en de projectbegeleiding tot en met de definitieve oplevering. Ook voert Encon de Technical Due Diligence uit voor banken en investeerders.
Foto header: Ad Verbaas. Op de achtergrond de locatie van Zonnepark de Grift en Windpark Nijmegen-Betuwe (Foto: Christine Wevers)
Meedoen?
