Voor Zonnepark de Grift gebouwd kan worden moet eerst het nodige voorwerk worden gedaan. Eén van de vereisten is een explosievenonderzoek. Op een druilerige maandag in januari zoeken Len en Vincent van opsporingsbedrijf Euroradar naar restanten uit de Tweede Wereldoorlog. Het resultaat: één roestige nijptang en wat granaatscherven.
Behoedzaam lopen de mannen door het veld. Voorop gaat Vincent. Met zijn achtergrond bij defensie beschikt hij over veel kennis en ervaring. In zijn hand houdt hij een magnetometer die hij langzaam van links naar rechts over de bodem beweegt. Ingespannen tuurt hij naar de grond. Op een steenworp afstand volgt Len. Nu nog assistent, maar als hij over vijf jaar de opleiding heeft afgerond, mag ook hij zich senior deskundige Opsporen-Ontplofbare-Oorlogsresten noemen. In zijn ene hand draagt hij een schop en in de andere een emmer met gele en oranje vlaggetjes, om belangrijke plekken te markeren. Zodra de magneetmeter uitslaat gaat Len aan de slag en begint hij te graven, op zoek naar mogelijke springstoffen. Zo doorkruisen de mannen het veld waar Zonnepark de Grift is gepland, tot ze zeker weten dat het terrein veilig is.
Grote kans op explosieven
‘De kans dat je hier explosieven aantreft is groot’, weet Vincent uit ervaring. Onlangs was hij nog aan de overkant van de snelweg A15 bij Reeth, waar ook een zonnepark komt. Daar trof hij meerdere sporen aan. ´Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hier veel gevochten. Langs de snelweg zijn bommen gedropt. Ook is met mortieren geschoten en kun je granaatscherven vinden. Die wil je natuurlijk wel uit de weg ruimen voor je begint met bouwen.’
Len en Vincent werken voor Euroradar. Het bedrijf uit Hardinxveld-Giessendam is een van de tien bedrijven in Nederland die zijn gespecialiseerd in opsporingsonderzoek van explosieven. Meestal komen ze met een quad, waar meetapparatuur onder het chassis is bevestigd. Met behulp van zo´n meetsysteem kan een terrein digitaal worden ingemeten. Vandaag doen de mannen de metingen met de hand. Ze lopen het tracé af waar straks de stroomkabels voor de zonnepanelen komen. ‘Bij dit zonnepark worden nauwelijks graafwerkzaamheden gedaan. Alleen op de plek waar de kabels en de transformatorhuisjes komen. Daarom is het hier efficiënter om handmatig te meten,’ vertelt Len.
Archeologische waarde in de bodem
Normaal gesproken worden bij een zonnepark palen in de grond geslagen, om de zonnepanelen op te plaatsen. Bij Zonnepark de Grift wordt dat bewust niet gedaan. De zonnepanelen komen op een ondergrond van betonplaten. De reden is dat de bodem archeologische waarde heeft. Bij graafwerkzaamheden moet een archeologisch onderzoek worden gedaan en dat kost een hoop geld. Daarom worden alleen voor de kabels sleuven gegraven, tot zo´n 30 centimeter diepte. Op de plek waar de twee transformatorhuisjes komt een fundatie van een halve meter.
Met de meetapparatuur die Len en Vincent gebruiken kan tot zo´n vier meter diepte ijzer worden opgespoord. Zodra het apparaat iets van ijzer ontdekt begint het te piepen. Meestal is het vals alarm, een roestige pijp, gereedschap of puin. Soms is het serieus en vinden ze granaten op scherp of vliegtuigbommen. ‘Eerst proberen we vast te stellen wat het is’, vertelt Vincent. ‘Een klein projectiel stellen we zelf veilig. We graven het voorzichtig uit en leggen het tijdelijk op een veilige plek, tot de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) het kan ophalen. Bij grote explosieven seinen we de EOD direct in.´ Want dat is het enige waartoe ze niet bevoegd zijn: de vernietiging van bommen en granaten is voorbehouden aan de EOD. ‘Voor de rest doen we alles zelf´, zegt Len. ´Natuurlijk is dat best spannend, maar een beetje gezonde spanning kan geen kwaad. Je moet in dit beroep op je hoede zijn, want er is toch een risico dat zo’n explosief af gaat.’
Historische kaarten en bommenwerpers
Voor het veldwerk begint, bestuderen de explosievenexperts eerst kaarten van het gebied. Len: ´Veel informatie uit de Tweede Wereldoorlog is vastgelegd en bewaard gebleven: de route die bommenwerpers vlogen, het aantal bommen aan boord en de plek waar ze zijn gedropt. Elk vliegtuig werd gevolgd door een radarvliegtuig, dat het resultaat van een bombardement vastlegde. Daarom kunnen we nu nog steeds zien waar bommen zijn gedropt en aan de hand van kraters zien of ze zijn afgegaan. Handige informatie in ons vak.’
Na een dag werken verklaren Vincent en Len het terrein van De Grift veilig. De bouw van het zonnepark kan van start. Len en Vincent maken zich op voor hun volgende explosieve klus.
(Foto´s: Christine Wevers)
